MARCIN MIKUŁA
1909-1989
Pan Marcin Mikuła urodził się w 1909r. w miejscowości Drabinianka koło Rzeszowa. Z wykształcenia był nauczycielem, jednak z zamiłowania pasjonatą historii. Do Świątnik przybył w połowie lat 50- piątych, by tu osiąść na stałe i założyć rodzinę. Od początku swego pobytu na ziemi świątnickiej zauroczył się jej wspaniałą historią oraz tradycjami i zwyczajami. Wkrótce jego zainteresowania przerodziły się w życiową pasję, a były nią Świątniki Górne. W kwietniu 1970r. p. Mikuła, dzięki życzliwości ówczesnego prezesa Spółdzielni „Przyszłość” Romana Stramy stworzył przy świetlicy tejże Spółdzielni „Świątnicką Izbę Regionalną”. Założyciel i zarazem opiekun Izby zgromadził w niej wspaniałe przedmioty związane z rzemiosłem ślusarsko – kłódkarskim oraz liczne dokumenty, obrazy i fotografie, często ratując je przed zapomnieniem i zniszczeniem. W 1974r. na stronnicach Kroniki Izby Regionalnej, historyk p. Franciszek Batko pisał: „Ilekroć zwiedzam Muzeum Kłódkarskie przy Spółdzielni „Przyszłość”, za każdym razem cieszę się wzrastającą liczbą nowych eksponatów. Jest to niewątpliwie zasługa kustosza tej kulturalnej placówki p. Marcina Mikuły, który z prawdziwym zamiłowaniem zbiera zabytki kultury materialnej dawnych Świątnik.” Jednak największą zasługą p. Mikuły było pozyskanie w 1973r. dla Izby Regionalnej, ale przede wszystkim świątnickiej społeczności z Wojewódzkiego Wydziału Kultury i Sztuki portretu „Starego świątnika Katedry wawelskiej – Stanisława Synowca”, autorstwa jednego z najwybitniejszych malarzy okresu młodopolskiego Leona Wyczółkowskiego. Pamiątka ta ma dla Świątniczan i Świątnik nie tylko ogromną wartość historyczną, ale także sentymentalną. Obraz ten jest widocznym i niepowtarzalnym dowodem wielowiekowych związków mieszkańców naszej miejscowości oraz ich zasług, jakie przez dziesięciolecia wnosili dla Królewskiej Katedry Wawelskiej. Przez następne lata opiekun Izby Regionalnej gromadził kolejne przedmioty związane ze służbą w Katedrze, które w chwili obecnej stanowią jedyną w Polsce ekspozycję poświęcona świątnikom katedralnym. W 1975 praca p. Mikuły uhonorowana został przez Wydział Kultury i Sztuki prestiżową nagrodą „Muzeum Mojej Wsi”.
Mikuła poświęcił się przede wszystkim pracy pisarskiej gromadząc i przelewając na papier historię Świątnik z jej tradycjami, obrzędami i niepowtarzalną kulturą. W naszej zbiorowej pamięci p. Marcin Mikuła przetrwał przede wszystkim jako wytrwały badacz kultury naszego regionu, a jego publikacje są ciągle nieocenionym źródłem w pracy etnografów, kulturoznawców oraz historyków. W tym miejscu warto przypomnieć fragment tekstu zamieszczonego na stronie internetowej Miasta i Gminy Świątniki Górne: „Nie sposób też nie wspomnieć o nieżyjącym już niestety Panu Marcinie Mikule. Założycielu świątnickiej Izby Regionalnej – pasjonacie historii Świątnik, dzięki któremu zachowało się do dnia dzisiejszego bardzo wiele eksponatów historycznych. Na bazie Izby powstało w 2004 roku w Świątnikach Muzeum Regionalne prezentujące historię naszej gminy. Pan Marcin Mikuła jest także autorem maszynopisu „Ludzie i wydarzenia w Świątnikach Górnych 1888 -1955”, który jest znakomitym opracowaniem historii gminnej „stolicy”, a którego oryginał można obejrzeć w Muzeum w Świątnikach Górnych.” Oprócz tej wnikliwej analizy historii naszej miejscowości pan Mikuła jest także autorem opracowań : „ Katalogu świątnickiej Izby Regionalnej” z 1988 r.oraz „Świątniczanie strażnicy Katedry Wawelskiej” z 1989r.- było to ostatnie dzieło Jego życia. Pan Marcin Mikuła zmarł w listopadzie 1989r. Pochowany został na cmentarzu parafialnym w swoich ukochanych Świątnikach Górnych. W dniu dzisiejszym dzieło Jego życia jest kontynuowane, maleńka Izba Regionalna rozrosła się do pokaźnych rozmiarów, stając się prawdziwym muzeum. Dzięki staraniom wielu ludzi, zwłaszcza dobrej woli i ofiarodawcom, możemy dumnie prezentować i szczycić się zabytkami naszej historii. Lecz pamiętajmy zawsze o p. Marcinie Mikule, który przez lata bezinteresownie pracował i poświęcał się tylko Świątnikom. Niech starożytna sentencja zamknie księgę historii Tej nieprzeciętnej osobowości i zarazem wspaniałego człowieka:„Zgasło Jego imię, lecz jaśnieją czyny”.
Przez następne lata działalności w Świątnikach p. Mikuła inicjował szereg imprez kulturalnych. Pracę p. Mikuły oraz Jego ogromne zaangażowanie w życie społeczne Świątnik bardzo cenił znany historyk i znawca naszych miejscowości p. Franciszek Batko, który we wstępie do „ Ludzie i wydarzenia .…” pisał: „ Znany jest On ( M. Mikuła) również na naszym terenie z urządzania różnych wystaw jak np.: obrazów, szopek, rzeźby twórców ludowych, a przede wszystkim róż jako miłośnik kwiatów i przyrody. Estetyzacją wsi zajął się od samego początku. Nic tez dziwnego, że człowiek ten zżył się na dobre i złe ze Świątnikami. Stąd też Jego zainteresowania bogatą i ciekawą przeszłością rodzinnej miejscowości swojej żony.” W 1979r. stał się pomysłodawcą uczczenia jubileuszu 50-lecia pracy lekarskiej wielce zasłużonego dla Świątnik oraz okolic dr. Franciszka Bielowicza. Za pracę muzealniczą oraz etnograficzną został nagrodzony w 1985r. pierwszym miejscem w konkursie wojewódzkim „Najciekawsze eksponaty etnograficzne w zbiorach regionalnych województwa krakowskiego” oraz honorową odznaką Telewizji Polskiej za cykl programów regionalnych o historii Światnik. Dwa lata później otrzymał nagrodę za najciekawsze eksponaty w dziedzinie kultury materialnej. Pamiętając o wspaniałych związkach Świątniczan z Krakowem w 1986r. p. Mikuła zorganizował piękną uroczystość upamiętniającą pobyt w naszej miejscowości jednego z najwspanialszych polskich malarzy Stanisława Wyspiańskiego. Odsłonięto wówczas pamiątkową tablicę umieszczoną na fasadzie domu, w którym Wyspiański spędzał wakacje 1880r. Tej wspaniałej i wzruszającej uroczystości patronowała synowa malarza Leokadia Wyspiańska. Przez następne lata p.